Yeraltından Notlar

Dostoyevski Yeraltından Notlar’da gerçek dünyadan kendisini soyutlamak zorunda kalmış bir insanın ruh dünyasında yaşadığı git-gelleri ve hezeyanları merkeze koyarak okuyucusunu yakalıyor.

Romana ünlü “Ben hasta bir adamım.” ifadesi ile başlayan yazar, Yeraltı Adamı’nın monoloğu ile açılış yapıyor. Aslında Dostoyevski bu romanıyla sonraki dönemde yazacağı büyük eserlerine de giriş yapmış olmaktadır.

Yeraltından Notlar, modernite eleştirileri için erken sayılabilecek bir yılda, 1864'te, Rusya'da köleliğin feshedildiği 1861'den üç yıl sonra basılır. Köleliğin kaldırılması ile Rusya'da yeni bir havanın estiği bilinmektedir. Ancak Dostoyevski'nin karakteri ayrı bir alemdedir.

İçerdiği temalar Rus edebiyatına dışsal olarak görülse de Rus düşünsel yaşamına dışsal değildir, ancak çoğuna ters bir yanıttır. Dostoyevski'nin bu eserini Çernişevski'nin "Nasıl Yapmalı" adlı ütopik sosyalist eserine bir nevi cevap olarak yazdığı kabul edilir. Çernişevski'nin yine Petersburg'da geçen romanındaki iyimserliğin karşısında Yeraltı'nın karanlık gurultusunu seslendirir Dostoyevski.

Dostoyevski'nin Rus aydınına karşı seslendirdiği haklı sitem, ve bunun getirisi olarak romana sinen kötümserce eleştirisi aslen yine Dostoyevski'nin "Rusluk" olarak tanımladığı Batı Hayranlığına karşıdır. Batılılaşma, modernizasyonun Rusya'da şehir olarak temsili olan Petersburg'un seçilmesi batılılaşma sorununu bir şekilde ele alan veya ona dokunan tüm romanların, hikayelerin zorunluluğudur.

Dostoyevski gibi büyük bir yazarın eserlerine giriş için uygun olduğunu düşündüğümüz Yeraltından Notlar’ı bütün özel okul ve kolej öğrenci ve velilerine tavsiye ederiz.